Lepra, ook bekend als de ziekte van Hansen (HD), is een chronische infectieziekte. Het wordt veroorzaakt door Mycobacterium leprae, een bacterie die in 1873 door de Noorse wetenschapper Armauer Hansen werd ontdekt, en door Mycobacterium lepromatosis, die vrij recentelijk – in 2008 – werd ontdekt. Lepra komt in twee vormen voor:
- Lepromateuze (Latijnse lepra lepra lepromatosa tuberosa) – het is een besmettelijke soort. De symptomen zijn tumorachtige puisten, vergelijkbaar met die van andere infecties en allergieën.
- Tuberculoid (Latijn voor lepra tuberculoides) – deze vorm is minder besmettelijk maar gevaarlijker. Aanvankelijk manifesteert het zich in de aanwezigheid van vlekken op de huid, na verloop van tijd leidt het tot verlies van gevoel, vooral in de tenen van de benen en handen. Indien onbehandeld, leidt tuberculose tot degeneratie en weefselverlies.
Tot voor kort was het onderzoek naar deze ziekte moeilijk omdat de microben die de ziekte veroorzaken niet in laboratoriumomstandigheden kunnen worden gekweekt. De situatie veranderde toen werd ontdekt dat Amerikaanse slagschepen ook lepra hebben vanwege hun relatief lage lichaamstemperatuur. Sindsdien zijn slagschepen gebruikt in onderzoek en experimenten op het gebied van lepra. In 2005 heeft een onderzoeksgroep onder leiding van Marc Monot van het Parijse Pasteur Instituut het meest waarschijnlijke scenario voor de verspreiding van deze ziekte, gebaseerd op DNA-testen van de Mycobacterium leprae-bacterie, in ere hersteld. Deze studie leidde tot de scheiding van slechts 4 polymorfismen die individuele bacteriestammen onderscheiden van 175 monsters uit 21 landen van de wereld. De eerste, zeldzaamste soort wordt gevonden in Ethiopië, Nieuw-Caledonië en Nepal. De tweede is wijdverbreid aan de Pacifische kusten van Azië en Oost-Afrika – Madagaskar en Mozambique. De derde is te vinden in Europa en Amerika, en de vierde in het Caribisch gebied en West-Afrika.
Lepra tast de huid, de slijmvliezen en het zenuwstelsel aan.
Momenteel komt lepra vooral voor in landen met een tropisch en subtropisch klimaat. Tot voor kort, in het midden van de jaren tachtig, waren ongeveer 1-12 miljoen mensen per jaar ziek met de ziekte. Tegenwoordig is er een aanzienlijke daling van het aantal gevallen, voornamelijk als gevolg van de toepassing van geavanceerde, multi-drug therapie aanbevolen door de WHO – Wereldgezondheidsorganisatie. Ondanks het bestaan van een effectieve therapie worden er jaarlijks meer dan 200.000 nieuwe gevallen van lepra ontdekt. De belangrijkste redenen hiervoor zijn vuil, gebrek aan toegang tot schoon water en voedsel en gebrek aan adequate medische hulp. Deze factoren zorgen ervoor dat de ziekte zich in een alarmerend tempo verspreidt.
Lepra, oftewel lepra, is een van de besmettelijke ziekten van de huid die de mens eeuwenlang vergezelt. Lange tijd was het een ziekte met vrijwel geen overlevingskans. Er is nu een effectieve therapie voor lepra. Lepra wordt gekenmerkt door de vorming van huidlaesies en perifere zenuwen. Het ontwikkelt zich zeer langzaam – de periode kan een half jaar of zelfs 40 jaar na de infectie zijn. Lepra wordt gedefinieerd als chronische granulomatose, omdat bij patiënten met de ontwikkeling van infectieknobbeltjes en knobbeltjes op de huid en de zenuwen verschijnen. De ontwikkeling van de ziekte duurt lang en veroorzaakt gedurende een bepaalde periode geen symptomen. Om deze reden is het zeer moeilijk om te beoordelen of een infectie zich in een vroeg stadium van het ontstaan van de ziekte heeft voorgedaan. Kinderen zijn gevoeliger voor lepra dan volwassenen.
In de Middeleeuwen was lepra een veel voorkomende ziekte in Europa.
Inwoners van hoog ontwikkelde landen zijn niet zo gevoelig voor lepra als de armen, ondervoed, die onder geen enkele hygiënische norm leven. Lepra kan worden overgedragen door middel van druppels, maar alleen aan het begin van de ziekte. In de oudheid, vooral in de Middeleeuwen, was lepra ook een veel voorkomende ziekte in Europa. Een overblijfsel uit die tijd is bijvoorbeeld het gebouw van het voormalige St. Lazarus leprosorium in Poznań of het lepramuseum in Bergen, Noorwegen, dat vandaag de dag nog steeds bestaat. Op dit moment worden in Europa alleen geïsoleerde gevallen van lepra gemeld. Dit zijn gevallen van infecties in andere landen waar de incidentie nog steeds hoog is. In Europa wordt lepra echter effectief behandeld. Er is één lepracentrum op ons continent, het lepracentrum in Roemenië. Er verblijven daar meestal verschillende mensen, meestal mensen die er al sinds hun kindertijd wonen en volledig genezen zijn – want lepra is een volledig geneesbare ziekte.
Lepra, ook bekend als de ziekte van Hansen (HD), is een chronische infectieziekte. Het wordt veroorzaakt door Mycobacterium leprae, een bacterie die in 1873 door de Noorse wetenschapper Armauer Hansen werd ontdekt, en door Mycobacterium lepromatosis, die vrij recentelijk – in 2008 – werd ontdekt. Lepra komt in twee vormen voor.
Het is niet bekend hoeveel mensen in de wereld momenteel aan lepra lijden. In de afgelopen 25 jaar zijn ongeveer 14 miljoen patiënten genezen, maar elk jaar worden er ongeveer een kwart miljoen nieuwe gevallen ontdekt. De meeste zieken wonen in India en Nepal. Het was waarschijnlijk van daaruit dat de ziekte het Midden-Oosten en Europa bereikte. Een groot aantal patiënten woont ook in Afrika, ten zuiden van de Sahara, en ook in Brazilië. In hoogontwikkelde landen worden slechts enkele gevallen van ziekte ontdekt – hun inwoners worden lepralijders en verblijven in regio’s in de wereld waar lepra nog steeds veel voorkomt.
